Psychoanaliza i zaangażowanie społeczne

Psychoanaliza jest metodą leczenia zaburzeń życia psychicznego. Psychoanaliza jest również teorią antropologiczną odnoszącą się do różnych przejawów życia i aktywności człowieka. Często podkreśla się, że jej twórca - Freud, nie stworzył teorii politycznej, czyli, że ciężko mówić o polityczności psychoanalizy. Stworzył natomiast podwaliny pod analizę zjawisk społecznych. Wielu współczesnych mu i późniejszych analityków angażowało się politycznie i to zaangażowanie było z reguły po lewej stronie sceny politycznej. Można tu wymienić choćby Wilhelma Reicha czy Ericha Fromma. Również inni analitycy, jak Helena Deutsch czy Herman Nunberg, byli w młodości zaangażowani w działalność socjalistyczną. Czemu psychoanaliza wybiera lewicowość? Zapewne ze względu na swoją wrażliwość na cierpienie, ale również swój krytyczny potencjał. Analitycy często widzą głębiej pewne mechanizmy, czego przykładem jest choćby koncepcja ucieczki od wolności Ericha Fromma. Warto o tym pamiętać, szczególnie teraz, kiedy wzrastają na scenie społeczno - politycznej nastroje ksenofobiczne, autorytarne i nacjonalistyczne.

Erich Fromm, fot. pobrana za strony: Wiki

Psycholog Kraków

Freud i polityka

Zygmunt Freud raczej stronił od polityki. Jeśli już, to jego poglądy pewnie należałoby określić po części konserwatywnymi, po części liberalnymi (w sensie liberalizmu światopoglądowego). Związki Freuda i całej psychoanalizy z polityką nie są ani łatwe do uchwycenia, ani oczywiste. Wszystko zależy oczywiście od tego jak się rozumie psychoanalizę i jak się rozumie polityczność.

Większość piszących na tematy społeczne analityków kierowało się raczej w lewą stronę polityki. Tak było choćby z Reichem, Frommem, czy Lacanem. Najczęściej łączy się obecnie to, co polityczne z teorią analityczną Lacana.

Również w Polsce ten nurt badań i refleksji jest coraz bardziej wyraźny. Szczególnym tego wyrazem jest zbiorowa publikacja pod tytułem Polityczność psychoanalizy. Freud - Lacan - Žižek (Wyd. UŚ, Katowice 2014). O ile związki Lacana z politycznością są często omawiane (np. książka Stavrakakisa Lacan and the Political), o tyle mniej oczywiste jest powiązanie polityczności z Freudem. Tym właśnie zagadnieniem, pokazując jego nie oczywistość, trudność i wewnętrzne sprzeczności, zajmuje się Mladen Dolar w artykule Freud i polityczność, który otwiera wspomniany już tom tekstów o psychoanalizie.

Mladen Dolar, zdjęcie pobrane z Wikipedia

 Psycholog Kraków

Centrum Psychoterapii